Cайт аула Егерухай - Хъуаджэ икъэбархэр

Хъуаджэ икъэбархэр

   Хъуаджэ икъэбархэр, игущыIэ щэрыохэр, итхьагъэпц1ыгъэ, и1ушыгъэ ц1ыф лъэпкъ зэфэшъхьафмэ ахэлъ. Адыгэхэми Хъуаджэ икъэбархэр бэш1агъэу къахэхьагъэхэу, ежьхэм яем фэдэу къызэфа1отэжьы, рэчэфых, рэщхых, акъыл хахы. 1934-рэ илъэсым щегъэжьагъэу непэ къызнэсыгъэм Хъуаджэ икъэбархэм яугъоин Бэрэтэрэ Исхьакъ пылъ.
   Къэбар1отэ зэфэшъхьафхэм илъэс зэфэшъхьафмэ къа1отэжьыгъэ къэбархэр мы тхылъым зэхэубытагъэхэу къыдэхьагъ.

Апэрэ къэбар

ХЪУАДЖЭ ИЩЭФАК1 

Хъуаджэ ы1уагъ: 
_ Синэнэ дах, синэнэ гупс! Чэм уасэ къысэт! Ермэ- 
лыкъым сыгъак1у. Непэ ермэлыкъ щы1, чэм дэгъу къы- фэсщэфын. 
— Чэм зи1эмэ сяхъуапсэ, спсэ зикъурмэн, чэм уасэ остын, чэм щаш1о къэщэф! — ы1уи, Хъуаджэ янэ ахъщэ т1эк1оу и1эр ыкъо ритыгъ. 
Хъуаджэ ермэлыкъым хахьи, чэмэу къыращэл1агъэмэ ахэлъыхъухьи, зы чэм къыщэфи, к1апсэр къытырилъхьи, гуш1озэ къэк1ожьыгъ. 
— Нан! А сянэ дах! Унэм къик1и, чэмэу къыфэсщэ- фыгъэм еплъ. К1эпсэ дак1у, щаш1у, шъуаш1у, ыбыдзхэр гъумы. Джы хэти уехъопсэжьынэп. Тигъунэгъухэр къыо- хъопсэн. 
Ныор гуш1озэ унэм къик1и, чэмым пыплъыхьагъ, ет1а- нэ ц1ац1эу фежьагъ: 
— Тхьэр къысауи, сыунэхъуи, къо делэ къысфэхъуи! Сыд къысэпш1агъэр? Ахъщэ т1эк1оу ти1эр къэбгъэк1оди укъэк1ожьыгъ. Мыщ фэдэ ц1ыф ещэфа? Чэмы п1уи, быгъу къэпщэфи укъэк1ожьыгъ. Быгъум сыд есэбгъэш1эщт? Къыздипщыгъэм щэжь, сиахъщэ къысфахьыжь,— ы1уи, ныор гъы фежьагъ. 
Хъуаджэ къызк1эщтэжьыгъэу т1эк1урэ щыти, къы- 1уагъ: Орэбыгъу фаеми, щэ къык1эк1ымэ хъугъэ!

Ят1онэрэ къэбар

К1ЭПСЭШХУ

К1эпсэшхо Хъуаджэ и1агъ. Ар гъунэгъум ыш1эщтыгъэ. Мэкъу къищыжьыгъор къызэсым, игъунэгъу Хъуа­джэ къелъэ1угъ:
- ''Уик1эпсэшхо хьафэу къысэт.''
''Нэмык1эу узфаер остын, ау непэ к1эпсэшхор остын слъэк1ыщтэп.''- ы1уагъ Хъуаджэ.
- ''Сыда къысэптын зык1эмылъэк1ыщтыр? Гъунэгъумэ ащ фэдэ нахь зэфаш1эрэба?'' —- ыгъэш1эгъуагъ гъунэгъум
- ''Остын зык1эсымылъэк1ыщтыр сэ непэ к1эпсэшхом
сытесыщтышъ ары.''
''- Ащ фэдэ мэхъуа? Хэт ылъэгъугъ мэфэ реным
к1эпсэшхом тесхэу?''
''- Адэ, сигъунэгъу, удела сэ1о?'' — ы1уагъ Хъуаджэ.''Къыозымытыщтым ушъхьагъу горэ ыш1ын фаеба!?''

Ящэнэрэ къэбар

ПЦ1ЫЛЪЭР ЗЫДЭЩЫЛЪЫР
 
Хъуаджэ ымыгъапц1эрэ щы1эп, ау ежь зыгъэпц1эн дунаим къытехъуагъэп, ухэтми уигъэпц1эщт aloy л1ы 1уш горэм зэхихыгъ. 
— Ар л1ымэ, сэ серэгъапц1, иш1эныгъэ зынэсрэр къызэзгъэш1эн,— ы1уи, л1ы 1ушыр Хъуаджэ дэжь ежьагъ. 
Къэбарыр Хъуаджэ нагъэсыгъ. Ар къуаджэм къыдэк1и, л1ы 1ушыр къызэрык1ощт гъогоу зыфа1уагъэм теуцуагъ. Шыу горэ къак1оу зелъэгъум, лъэмыдж ебагъэм ч1эуцуагъ. 
Шыур къэси, л1эу лъэмыджым ч1этым еупч1ыгъ: 
— Тхьэмэтэмаф, Хъуаджэ иунэ сэбгъэлъэгъуна? 
— Боу озгъэлъэгъун,— ы1уагъ Хъуаджэ,— ау, мышъэфмэ, а пц1ыусым лъэгъунэу дыуи1эр къыса1у. 
— Боу къыос1он,— ы1уагъ л1ы 1ушым,— ащ ц1ыфхэр зэк1э егъапц1эх aloy зэхэсхыгъэти, сигъэпц1эшъумэ сеплъынэу 1уагъэ сш1и сыкъежьагъ. 
— Ащыгъум Хъуаджэ у1ук1агъ. 
— Орымэ Хъуаджэр, сыгъапц1. 
— 1уагъэ къыздэпш1ымэ, узгъэпц1эн. 
— Къыбдэсэш1ы. 
— Сыд зэпитлъхьащт? 
— Сызыбгъапц1эк1э, сишыонэ зэтелъ остыщт. Сызыфэмыгъапц1эк1э, сионак1э укъешэсынышъ, 1уагъэ къыздихьагъэмэ уафэсхьыщт. 
— Сеуцуал1э,— ы1уагъ Хъуаджэм. 
— Уеуцуал1эмэ, сыгъапц1. 
— Сыдэущтэу узгъэпц1эн, сипц1ылъэ унэм илъ. 
— К1уи къахь. 
— Сык1она, мы лъэмыджым сыч1эк1 хъущтэп. 
— Сыда зык1эмыхъущтыр? 
— Сыч1эк1ымэ, къызэхэощт. Пхъаш1эхэр мэзым к1уагъэх. Ахэмэ пкъэу къащэни, лъэмыджым к1агъэуцон фае, къэк1ожьыфэхэ сямыжэ хъущтэп. Ащ нэс къысаж. 
— Ащ фэдизэ сыожэн слъэк1ыщтэп. 
— Арэу пш1уабэ маш1эмэ, уиш къепсыхи, лъэмы­джым к1эуцу, сыкъэк1ожьыфэ лъэмыджыр къемыгъэфэх. 
Л1ы 1ушыр шым къепсыхи, лъэмыджым к1эуцуагъ. 
— Уипц1ылъэ къэхьи, ш1эхэу къэк1ожь,— ы1уагъ л1ы 1ушым. 
— Ш1эхэу сыкъэк1ожьыщт с1омэ, усэгъапц1э,— ы1уагъ Хъуаджэ сыздэк1ожьыщтыр чыжьэ. 
- Сиш тет1ысхьи, ш1эхэу къэгъэзэжь. 
- Сышыумэ, бэрэ сыкъэмытэу сыкъэк1ожьын, ау сыкъэсыжьыфэ лъэмыджым уч1эмык1, зэхэбгъаоу чылэр умыгъэунэхъу,— ы1уи, къыфигъэпыти, шым къешэси, Хъуаджэ ядэжь къэк1ожьыгъ. 
Пчыхьэ къэхъуи Хъуаджэ къэмык1ожьыхэ зэхъум, л1ы 1ушыр лъэмыджым къыч1эк1и, губжыгъаеу Хъуа­джэ дэжь къэк1уагъ. 
- Хъуаджэ,— ы1уагъ л1ы 1ушым,— сыдэу къэрар уимы1. Сыдэуи бэрэ сызэбгъэжагъ. Уипц1ылъэ тыдэ щы1? 
— Сипц1ылъэ сик1эджыбэ илъ, ау сыд пае о лъэмы­джым укъыч1эк1ыгъ? Ар зэхэуагъэмэ, чылэр бгъэунэхъугъэба? Пш1агъэм фэдэ ц1ыф eшla? 
— Сэ зи мыхъун сш1агъэп, сыкъызыч1эк1ыми, уилъэмыдж зэхэуагъэп, ау сыпфэмыгъэпц1эщтмэ, сиш къысэтыжь, ори сишык1э къыпыт1ысхьи, 1уагъэ зыдыси1эмэ уафэсхьынышъ, ощ фэдэ делэм сызэримыгъэпц1эшъущтыр язгъэлъэгъущт. 
— Ащ нахьэу таущта узэрэзгъэпц1эщтыгъэр,— ы1уагъ Хъуаджэ.— У1ушыгъэмэ лъэмыджыр къызэхэмыгъэон зэрэмылъэк1ыщтыр пш1эн фэягъ, мэфэ реным ук1эзгъэтыгъ. 
— Олахьэ укъыстек1уагъэм! — ы1уагъ л1ым. Шыми къык1эмыдэожьэу щагум лъэсэу дэк1ыжьыгъ.

Япл1энэрэ къэбар

ХЪУАДЖЭ ИБЭДЖЫН

Къуаджэ горэм к1уагъэу, Хъуаджэ бэджын къырагъэшхыгъ. Шхын 1эш1ум ыц1э бысымым къыригъа1уи, къежьэжьыгъ. Къэк1ожьзэ, шхыным ыц1э 1эк1эк1одагъ. Къыгъотыжьын ылъэк1рэп, ыш1эщтым еусэу т1эк1урэ къэк1уагъэу, орыжъ горэм къызэсым, щыдым епсыхи, ылъэк1эп1ашъохэр дищаи, ыутэу фежьагъ. 
Шыу куп къак1озэ, Хъуаджэ ыш1эрэр залъэгъум, ащыщ горэ къеупч1ыгъ: 
— Хъуаджэ, сыд пш1ок1одыгъ, сыд пае орыжъыр уутэрэ? 
— Хъуни къысэхъул1агъэп,— ы1уагъ Хъуаджэ,— ды­шъэ чысэ закъоу си1эр орыжъым хэфагъ. Сылъэхъу шъхьаем, згъотыжьрэп. 
— О дышъэ тэ къипхын? — ыш1ошъ хъугъэп къеупч1ыгъэм. 
— Сидышъэ мыщ хэмыфагъэмэ, сыд пае орыжъыр сыутэн? Сшъхьэ сыуджэгъужьыгъэ пш1ош1а? — ы1уи, Хъуаджэ тхьаусыхэ зэхъум, шыумэ агу къегъуи, яшымэ къяпсыхыгъэх, ягъончэдж лъапэхэр дащаехи, орыжъым къыхэхьагъэх, дышъэм лъыхъухэу фежьагъэх. 
Бэрэ лъыхъугъэха, мак1эрэ лъыхъугъэха, хэт ыш1эрэ? Ащыщ горэм къы1уагъ: 
— Олахьэ сымыш1эрэ, дышъэ чысэр мастэ мыхъугъэмэ, къэдгъотын фэягъ. Орыжъыр бэджыным фэдэу тыутагъэ. 
Хъуаджэ ар дэдэм орыжъым къыхэк1ыжьи, ылъакъохэр ытхьак1ыжьыгъэх, зифэпэжьыгъ. 
Тхьашъуегъэпсэу, сидышъэ чысэ сэжъугъэгъотыжьыгъэ, — ы1уи, ищыд къытет1ысхьажьи, «бэджын, бэджын» ы1озэ, ядэжь къэк1ожьыгъ.

Ятфэнэрэ къэбар

Джыри ск1уач1э къыщык1агъэп

Мэщыт пчъэ1упэм л1ы куп щызэхэсэу гущыIэхэзэ, зынэмысыгъэхэ щы1эп. К1элэгъури агу къэк1ыжьыгъ. Хъуаджэ чэзыур зынэсым, ы1уагъ: 
Шъыпкъэ, сыныбжьи хэк1отагъ, ау Тхьамк1э шыкур, ск1уач1э зытетыгъэм тет, зи къыщык1агъэп. 
Сыда ар зытеп1ухьэрэр? — къеупч1ыгъэх щысхэр. 
Тиунэ нат1э 1улъ мыжъошхор сызэк1алэми сфэ1этыщтыгъэп, джыри сфэ1этырэп, — ы1уагъ Хъуаджэ.

Яхэнэрэ къэбар

Iуагъэ зэблихъужьрэп

Къэбар къа1уатэу купышхо зэхэсэу, къэбарк1э нэсхи, аныбжьхэр къязэрэгъэ1уагъэх. Хъуаджи еупч1ыгъэх: 
Илъэс тхьапш уныбжьын? 
Т1ок1ит1у сыхъугъ, — ы1уагъ Хъуаджэ. 
Илъэс заулэ теш1агъэу джыри ыныбжьыкIэ еупч1ыгъэх. 
Илъэс т1ок1ит1у сыныбжь, — ы1уагъ Хъуаджэ. 
Ащ фэдэ мэхъуа?! — агъэш1эгъуагъ щысмэ. — Илъэс заулэкIэ узэкIэбэжьмэ, т1ок1ит1у уныбжьэу пloгъагъэ. Джыри а дэдэр olo. 
Сэ си1о за1о, — ы1уагъ Хъуаджэ, — с1уагъэр зэблэсхъужьэу сихабзэп.

Яблэнэрэ къэбар

Ш1угуащэр псым зэрихьыгъэр

Хъуаджэ чылэ гъунэгъу къик1ыжьзэ, псы къиугъэм къы1ухьажьыгъ. Псы нэпкъым купышхо тет, зы купи псым щэлъыхъо. 
Сыд къэхъугъэр? — ы1уи, Хъуаджэ яупч1ыгъ. 
Уиш1угуащэ псы къиугъэм хафи, ыхьыгъ, ытхьэлагъэк1э щынагъо. Чылэр мэлъыхъо, ау къагъотын алъэк1рэп, — гумэк1хэу къыра1уагъ нэпкъым тетмэ. 
Тыдэ щыхэфагъ? 
Моу мы ч1ып1эр ары. 
Мы ч1ып1эм щыхэфагъэмэ, сыд пае мыщ шъущылъыхъорэ? — ы1уи, псышъхьэмкIэ Хъуаджэ к1и1агъ. — Ащ ишэн сэ сэш1э: псыр зыдачъэрэмк1э ар к1ощтэп, псышъхьэмкIэ дэк1оещт нахь. Нек1ох, къэдгъотыжьыщт! 
Шопэм фэдэ ц1ыф elya?! Ныом псыпшъэмк1э есын ылъэк1ына, — адагъэп щытмэ, ау Хъуаджэ къафигъэзагъэп, псыпшъэмк1э чъэзэ, elo: 
Ащ ишэн сэ сэш1э: узэгоутынк1и ц1ыфмэ а1орэр ы1уагъэп, зыдак1охэрэми афэк1уагъэп…

Яенэрэ къэбар

ЯНЭРЭ ЫКЪОРЭ МЫГУЩЫIЭ–МЫГУЩЫIЭ ЗЭРЭЗЭДЕШIАГЪЭХЭР

Хъуаджэ икIэлэгъум щыд закъо иIагъ. Зы мафэм щыдыр ежь псы ригъашъощтыгъэ, адырэ мафэм — янэ. 
Хъуаджэ ыгу къэкIыгъ янэ мыгущыIэ–мыгущыIэ дешIэнышъ къышIуихьынэу, щыдыр мафэ къэс янэ псы ригъэшъонэу тыригъэфэнышъ, ежь рэхьатэу Iофи дэлъи имыIэу, чылэр къыкIухьэу хэтынэу. Янэ риIуагъ: 
— Нан, мыгущыIэ–мыгущыIэ тегъашI. 
— ТегъашI, — ыIуагъ ным. — Сыд къиплъхьащт, сикIал? 
— ТитIу яз апэу къэгущыIэрэм ренэу тищыд псы ригъэшъощт. 
— Дэгъу, сикIал, сыкьезэгъы. О ужэмыIан дэд, сапэ укъэгущыIэн, пшIосхьынышъ, мафэ къэс щыдыр псы ебгъэшъон, сэри рэхьатэу сыщысын. 
Теплъын, нан, — ыIуи, Хъуаджэ ыжэ зэтыриуIубагъ. Ным зи къыIорэп, Хъуаджи ыжэ псы дэгъэхъуагъэм фэд. 
Мэфэ реным тIумэ язи къэгущыIагъэп. Ныр зэгоут хъуи, гъунэгъумэ адэжь кIуагъэ. Гъунэгъу шъузым риIуагъ ыкъорэ ежьыррэ Iуагъэу зэдашIыгъэр. Ар зэхэзыхыгъэ кIэлэ бзаджэхэр Хъуаджэ дэжь къачъэхи, къагъэгущыIэнэу пыхьагъэх, ау къафэгущыIагъэп, къэ- мыгущыIахэ зэхъум, ипаIо щихи зым рихьыжьагъ, адырэм къамыщыр бгыкъужъыем пихи, рыджэгузэ ежьэжьыгъ. Ащ паий гущыIэ къышIыгъэп. 
Гъунэгъу ныом бэджынэ IэшIу къыфишIи, Хъуаджэ янэ ыгъэшхагъ. НыуитIумэ зызагъэшхэкIым, ным ыгу къэкIыжьыгъ Хъуаджэ зэрэмышхагъэр. 
— Тэ tиtIo дэгъоу тышхагъ, Хъуаджэ фыгукIэ Iумыфагъэу щыс. Уипшъэшъэ цIыкIу бэджынэм щыщ фегъэхьи егъэгъашх, псэпэшхо хъун, — ыIуагъ ным. 
— Бэу фезгъахьын, ар фэсымышIэщтмэ, сыд фэсшIэн, — ыIун, гъунэгъу ныом ипшъэшъэжъые бэджын стырыр гъозыр шъхьарихэу Хъуаджэ фыригъэхьыгъ. 
Пшъэшъэ цIыкIум Хъуаджэ риIуагъ: 
— Сянэ бэджынэ IэшIу къыпфысигъэхьыгъ, зыогъэшхэкIыфэ шхэ. 
Хъуаджэ зи къыIуагъэп, ышъхьэ теIэбэжьи, бгыкъужъыем Iапэ фишIыгъ, ышъхьэ етхъожьи пчъэмкIэ Iэ ышIы зэхъум, бэджынэр сшъхьэ къытекIи кIожь eloy пшъэшъэжъыем къышIошIи, Хъуаджэ ышъхьэ бэджынэ стырыр къырикIыхыгъ. Хъуаджэ зэтхъожь зэхъум, пшъэшъэжъыем кIитхъужьи, янэ дэжь ечъэжьэжьыгъ. 
— УикIалэ ыбзэ ыубытыгъ, къэгущыIэрэп, ышъхьэ етхъожьэу пчъэмкIэ Iапэ ышIы зэхъум, бэджынэ стырыр ышъхьэ къытескIи, сыкъэчъэжьыгъ, — ыIуагъ пшъэшъэжъыем. 
— Тхьа къысауи! СикIэлэ закъо ышъхьэ бэджынэ стырыр къепкIыхыгъэмэ, бгъэстыгъэба! — ыIуи, ныр къэчъэжьыгъ. 
ИкIалэ ышъхьэ бэджыныр къетIэтIэхэу щысти, ныр ечъалIи, риIуагъ: 
— А симыгъо закъу, пшъэшъэжъые делэм сыд пае умыгущыIэу пшъхьэ ебгъэгъэстыгъ? 
Хъуаджэ къызщылъэти, ыIуагъ: 
— Шъоурэ тхъурэкIэ сыхэIэжь! Къэсхьыгъ! О джы мызыкIым щыдыр псы егъашъу.

Ябгъонэрэ къэбар

ТХЫЛЪЫШЭ ЦОКЪАПХЪЭР

Чэщыр хэкIотагъэу Хъуаджэ гъунэгъу чылэ къикIыжьыгъ. Щыдым тесэу щагум дэхьажьи шъхьангъупчъэм зеплъэм, ишъуз лIы къыщагъэу, голъэу ылъэгъугъ. 
«ХьакIэ иIэмэ, сишъуз сиягъэ езгъэкIынэп, игонахьи сыхэхьанэп», — ыIуи, щыдыр шэщым чIищи, шхылъэм мэкъу диз ышIи дэгъуалъхьи, нэф къэшъыфэ дэлъыгъ. 
Нэф къызэшъым, зи ымышIэрэм фэдэу янэ дэжь ихьагъ. Хъуаджэ янэрэ ишъузрэ зэрэгъэщхыхэу, зэщыгушIукIыхэу ахэхьагъ. 
Ным ыIуагъ: 
— А сикIал, тучаным кIуи, уишъуз цокъапхъэ къыфахь. Плъэгъурэба ицокъэ лъапэ къызэрищрэр? 
Зи ымыIоу Хъуаджэ тучаным кIуи, тхылъыпIэ цокъапхъэ ишъуз къыфищэфыгъ. 
— Тхьэ къысауи, сикIал, узэкIокIыгъа? Хэт тхылъыпIэ цуакъэ фашIыгъэу плъэгъугъэ? Мыщ фэдэ цIыф ешIа? Зы мафи фэхъунэп, — къыфэгубжыгъ ныр ыкъо. 
— УмыгумэкI, нан, — ыIуагъ Хъуаджэ. — Нычэпэ ащ ылъэкъуитIу зыдэщыIагъэм фэдэу щыIэщтмэ, тхьэ сэIо олIэжьыфэ а цокъапхъэр фэхъункIэ.
История
ФК "ЕГЕРУХАЙ"
Интересное
Тамыгъэхэр
Разделы
Архив новостей
Прогноз погоды
Егерухай 
Наши друзья

Джэгуак1уэ
Черкесы (адыги) - история и генеалогия

ELOT.RU
Черкесский сайт - для черкесов, о черкесах

МО Егерухай
Сайт администрации МО аул Егерухай

Форма входа
Облако тегов
футбол адыгея адыгские адыгэ адыгская 21 мая 1864 года бричев брыцу кошехабль Иналов Аскербий Брафтов Анцокъо Был 2012 года блечепсин 8 Марта абасова айтекова Егерухай Еджэркъуай адыгэ спорт
Статистика
Поиск по сайту
Корзина
Ваша корзина пуста